Mathilde, ik kom je halen is een prachtig geschreven verhaal over een stukje bittere geschiedenis waar zoveel extra in verweven is, zelfs een stukje heden.
Mathilde, ik kom je halen (2018)
De Rupelstreek 1900. Door familieomstandigheden komt Mathilde in het gezin van haar tante en oom terecht. Met negen kinderen wonen ze in een piepklein huisje op een steenbakkerij. Van klein tot groot, iedereen moet keihard meewerken. Mathilde schrikt van het zware leven. Al snel neemt ze het besluit om niet de rest van haar leven op een steenbakkerij door te brengen. Hoe dol ze ook is op Marie, Rosalie, Prosper en Fonske … Ze wil vluchten!
‘Welkom in het “Kleiparadijs.’
En dit verhaal begint aan het eind, als Mathilde in 1975 op 81-jarige leeftijd komt te overlijden. Maar dit beeld houdt de lezer maar heel even vast, hoofdstuk 2 springt terug in de tijd. Naar de Rupelstreek, 1900.
En in de volgende 200 bladzijdes laat Inez van Loon in haar 10e jeugdboek het beeld zien van een tijd waar je eigenlijk gewoon van gruwelt. Een tijd waarin kinderarbeid nog normaal was, niet volgens de wet maar wel volgens de gang van alledag.
En als lezer word je even met je neus op de feiten gedrukt, als Mathilde van 14 haar moeder verliest en naar haar oom en tante in de Rupelstreek wordt gestuurd. Waar Mathilde in haar oude huis in luxe leefde, komt de realiteit en daarom de tegenstelling van haar nieuwe leven extra hard over.
“Maar vooral is Mathilde haar gevoel van veiligheid kwijt. Overal moet ze op haar hoede zijn, ze kijkt voortdurend over haar schouder.”
Een schrijnende vergelijking als dit jonge meisje niet alleen heel hard moeten werken, maar ze ook op haar hoede moet zijn voor de baas, Kobe. Een harde man die zijn werknemers met een ijzeren vuist leidt, waardoor meisjes weten dat ze nooit alleen mogen zijn en aan de andere kant bewust zijn van de macht die deze baas over zijn werknemers heeft.
En als lezer sta je er even bij stil, voor Mathilde is dit nieuw, over haar schouder keek ook ik mijn ogen uit. Maar voor de andere kinderen is dit niet nieuw, niet iets om je over te verbazen. Zij kennen niets anders.
Een kennismaking met een oud tijdsbeeld
Toch voelt Mathilde, ik kom je halen niet als een les, een soepele schrijfstijl verwelkomt de lezer en bladzijdes vliegen soepel voorbij. Waar de omslag en titel nog niet veel weggeven over de inhoud, zou het sowieso een klus zijn geweest om alle thema’s in een kort en krachtig stukje samen te vatten.
Want hoewel het boek een fijn tempo behoudt, worden er snippers van geschiedenislessen tussen de regels door verteld. Een subtiele manier om de verschillen met onze eigen tijd aan te wijzen. Bijvoorbeeld een neefje van Mathilde dat een erge hoest heeft, en op de vraag of er niet een dokter geregeld kan worden, er alleen met stilte wordt geantwoord. Of dat school op je 13e niet vanzelfsprekend is als er al niet genoeg te eten is om alle leden van het gezin te voeden, terwijl de vader van het gezin toch elke avond in de kroeg te vinden is.
En ook buiten het dagelijkse leven van het gezin draaft het verhaal door. Waardoor de socialistische beweging en zelfs de eerste wereldoorlog zijn gezicht laat zien. Hoewel er niet veel toelichting in het verhaal zelf wordt geboden is het niet storend, er vallen geen overduidelijke gaten in het verhaal. Zelfs als er geen voorkennis bestaat. Een uitgebreide verklarende woordenlijst en nawoord geven de jonge lezer voldoende informatie om zich te gronden in de context van het verhaal en juist hierdoor kan zij of hij recht naast Mathilde als personage staan. Omdat Mathilde herkenbaar blijft en niet verzwolgen wordt in een geschiedenisles; ze voelt echt.
Kortom
Een boek over een zwart stukje geschiedenis, iets waar ik toch niet zo goed op de hoogte van was, het voelt vooral heel ver weg. Je leest dit boek misschien in een enkele zit, maar naderhand is het dichtslaan toch niet zo heel simpel. Want in haar nawoord vertelt Inez van Loon dat Mathilde, ik kom je halen het verhaal vertelt van haar grootmoeder, dit is een realiteit van maar een enkele generatie terug.
In dit boek is het cirkeltje is rond, als we leren dat Mathilde van 14 – Mathilde van 81 is geworden en na de gruwelen in de steenbakkerij nog een leven heeft mogen leiden. Maar tegelijk blijft de vraag spelen wat er met al die andere kinderen is gebeurd en eigenlijk vooral over wat er nog steeds gebeurt. Want door een zwart stukje geschiedenis te belichten, belicht Inez van Loon ook het heden.
Een heden waar vele Mathildes nog steeds vast zitten in het leven van kinderarbeid. En voor elk van deze kinderen hoop je op dezelfde afloop van het verhaal dat Mathilde kreeg.
“Een eerbetoon aan de honderdduizenden naamloze kinderen die overal op de wereld, in heden en verleden, het slachtoffer zijn van kinderarbeid.”
Details
Titel: Mathilde, ik kom je halen
Auteur: Inez van Loon
Uitgever: Clavis
Datum van verschijnen: april 2018
Blz: 183
ISBN: 9789044832709
