Young adult
Geheimen van het tuinhuis (2021)
De zestienjarige Alexandra Belgrave groeit op in de kleurlingenelite. Een leven in slavernij is haar familie door hun witte voorouder bespaard gebleven, maar toch is het toekomstperspectief van Alex beperkt. Als meisje zal ze nooit kunnen studeren, hoe intelligent ze ook is. Tijdens de vakantie die ze samen met haar beste vriendin Jo op plantage Het Schoone Land doorbrengt, ontmoet ze Ernst Martzil, die in het geheim een machine aan het bouwen is. Hij zit niet direct te springen om een meisje dat hem daarmee wil helpen, maar dan merkt hij hoe slim en vindingrijk Alex is. Zouden Ernst en Alex met de nieuwe uitvinding hun eigen toekomst kunnen veranderen?
Niet de juiste kleur
Alexandra Belgrave droomt. Van verder studeren, van werken. Echt iets doen in de toekomst. Wat dat ‘iets’ zal zijn weet ze nog niet, als ze maar mag.
Maar het is 1870 in Suriname, en Alex is deel van de kleurlingenelite. Wat betekent dat zij zich in een interessante positie bevindt. Vanwege haar combinatie van zowel zwarte als witte voorouders heeft ze recht op scholing en is haar het lot als slaafgemaakte bespaard. Toch bestaat er een flinke kloof tussen haar en witte mensen:
“En we doen net alsof we net zij zijn. We doen hen na, terwijl zij ons zien als gekostumeerde apen. Het geeft niet hoe goed we ons best doen, we zullen nooit goed genoeg zijn in hun ogen. Simpelweg omdat ons haar, onze huid niet de juiste kleur heeft.”
Maar Alex blijft dromen. Net als Ernst – wie zich in een eenzelfde soort positie bevindt – ook droomt, van uitvindingen en nieuwe soorten machines. Het beeld van Caren Limpens op de omslag van Geheimen van het tuinhuis geeft al een eerste aanwijzing waar dit naartoe zal leiden: varens en andere grote bladeren komen in aanraking komen met tandwielen…
En als Alex Ernst ontmoet tijdens een vakantie en een wel heel bijzondere ontdekking doet in het tuinhuis, wordt in hen beide een vuurtje aangewakkerd dat niet makkelijk te blussen zal zijn.
“Wij zijn the lucky ones”
Hoewel Alex gedurende het verhaal droomt van nieuwe plekken en haar positie in de toekomst, wordt ze gedurende het boek wel degelijk op het heden gewezen. Zoals Rihana Jamaludin ook in haar nawoord beschrijft had de gekleurde elite een bijzondere positie in Suriname. Hoewel de macht bij Nederland lag, was deze elite: “[…] meer begaan met het lot van de slaafgemaakten en de armere klassen, en zette ze zich in voor het verbeteren van hun positie.”
In Geheimen van het tuinhuis wordt het belang van deze positie benadrukt door de relatie, en vooral het conflict, tussen Alex en haar moeder. Er bestaat een bepaalde spanning tussen Alex en haar moeder. De laatste wil dat haar dochter haar wilde plannen laat varen en zich berust in haar lot als huisvrouw. Alex verzet zich hier hevig tegen, maar realiseert zich niet wat deze positie precies inhoudt. Het is namelijk meer dan de huishouding. Alex leert dat het vrouwen zijn die een groot aandeel leveren aan het werk van de Surinaamse Maatschappij van de Weldadigheid. Een organisatie die zich inzet voor de armen. Haar moeder heeft zelfs in haar beperkte positie een manier gevonden om zich in te zetten.
Om het belang van dit werk nog eens extra te benadrukken is vooral het perspectief van mevrouw Karooltje, een van de bedienden van de familie Belgrave, van belang. Schrijnend is de tegenstelling tussen Alex en Karooltje. Alex is in staat om te dromen van de toekomst, terwijl Karooltje amper durft te dromen van een toekomst voor haar kinderen en kleinkinderen, zelfs in 1870:
“De bedienden konden niet doen alsof de slavernij nooit bestaand had, maar toch deden ze alsof, ze moesten wel. Tot voor kort waren zij nog slaven geweest, maar het zou niet netjes zijn om daar nog iets lelijks over te zeggen. Ze moesten het vergeten, en dankbaar zijn. […] De mensen waren dan wel vrij, maar daarmee hield het eigenlijk op.”
Een enorm waardevol boek
Je berusten in je lot leidt niet automatisch tot stilstand, luidt de boodschap voor Alex. In het hier en nu is nog genoeg te gebeuren. En dit is nog maar een van de vele boodschappen die Rihana Jamaludin weet te verwerken in haar nieuwste boek. In een rijke en vooral beeldende taal schetst ze de prachtige wereld van Suriname – op het gebied van zowel natuur als cultuur – voor de lezer. Maar ook de schaduwkant wordt niet genegeerd. Hoewel op 1 juli 1863 de slavernij officieel werd afgeschaft, ontdekt de lezer samen met Alex gedurende het boek dat er 7 jaar later nog veel mis was.
Ik werd tijdens het lezen weer even met mijn neus op de feiten gedrukt hoe slecht onze Nederlandse geschiedenis verteld wordt, of beter gezegd, hoeveel genegeerd wordt. Daarom ben ik heel blij om dit verhaal in een jeugdroman tegen te komen. De hoeveelheid aan beschrijvingen in combinatie met ietwat lastig taalgebruik, meerdere perspectieven en toevoegingen van Sranantongo, maken dit echter geen makkelijk boek. Het boek zal daarom vooral bij een meer ervaren en geïnteresseerde lezer op zijn plek zijn. Pas in de laatste 50 bladzijdes komt dit boek in een stroomversnelling en tot dit punt is het desondanks de rijke inhoud even doorbijten. Toch wil ik Geheimen van het tuinhuis graag als tip meegeven aan leerkrachten, omdat er wel heel veel in zit en zeker bij jonge lezers terecht moet komen.
Behalve een inspirerend verhaal over blijven dromen en je passies najagen vertelt Rihana Jamaludin in Geheimen van het tuinhuis ook over een belangrijk maar vergeten stukje geschiedenis. Het is enorm waardevol.
Details
Titel: Geheimen van het tuinhuis
Auteur: Rihana Jamaludin
Uitgever: Blossom Books
Datum van verschijnen: 2021
Blz: 303
ISBN: 9789463492638
Dank aan de uitgeverij voor het recensie-exemplaar.
Het boek is te koop bij je (online) boekhandel; koop een boek, koop lokaal!
