RECENSIE 12/07/2022

Halfweg, Puck de Klerk

Volwassen roman

Halfweg (2022)

Halfweg is het verhaal van tweeling Sal en Lau. Nadat Sals lichaam op ’t landje wordt gevonden, gaat Lau op onderzoek uit: wie of wat is verantwoordelijk voor Sals dood? Maar wie erbij wil horen, zo blijkt al snel, kan maar beter geen lastige vragen stellen. Zeker niet als de waarheid iets is om je voor te schamen. In de familie en op het woonwagenkamp wordt gezwegen.

Lau liet Sal op Halfweg achter om alleen verder te gaan. Het ene probleem opgelost, heeft ze er een ander bij gekregen: een eindeloos schuldgevoel.

‘Sal is gevonden.’

“Mijn moeders naam verschijnt op het scherm. Halftwaalf. Ze belt me nooit, laat staan zo laat. Haar stem klinkt als papier. Flinterdun, verkreukeld haast. ‘Sal is gevonden.’

Begint de, op persoonlijke ervaringen gebaseerde, debuutroman van Puck de Klerk. Het is het verhaal van een tweeling, Sal en Lau. Het boek speelt zich over een periode van zeven dagen, van de vondst van Sal’s lichaam naar zijn crematie. Hoewel het boek zich vanwege deze dagboekvorm toewerkt naar een einde, de crematie van Sal, is Lau vooral bezig met terugkijken. Op de psychiatrie van Sal, op hun jeugd, op Halfweg. Ja, vooral op Halfweg.

De plek waar dit boek zijn titel vandaan heeft. Een plek die op anderhalve kilometer van Amsterdam af ligt. Een verzameling van campers en vanwege de aanwezigheid van wielen, voor de vader van Sal en Lau daarom een plek van vrijheid. Toch voelde het voor Lau nooit als een plek van vrijheid, maar als een plek van zwijgen en wegkijken en vooral als een plek waar ze vandaan moest komen, met of zonder haar broer.

Lau moet echter nu stilstaan en vragen gaan stellen. Want op deze plek dwalen de herinneringen aan wat ooit thuis was en nu ook van Sal. En Lau’s schuldgevoel vraagt zich af waarom zij in dezelfde omstandigheden is opgegroeid, deel van dezelfde tweeling, maar zij wel verder kon leven. En Sal niet.

“Had ik Sal in moeders buik dan toch te vaak geschopt? Ik denk aan alle keren dat ik hem in bescherming had moeten nemen, maar dat niet deed.”

Onderbuikgevoelens

Het is kenmerkend hoe de schrijfstijl de jeugd van de tweeling in zekere zin weerspiegelt. In hun jeugd werd veel weggestopt en verzwegen. En die stilte klinkt nog harder als Lau zich afvraagt of misbruik een rol heeft gespeeld in de problemen van Sal, een onderwerp dat mensen nog meer tot stilte dwingt. Als gevolg schrijft De Klerk veel tussen de regels door. Het zijn geen harde beschuldigingen, maar wel knagende onderbuikgevoelens die dit boek vullen. Willekeurige flarden van herinneringen, verwijzingen naar gebeurtenissen en berichtjes naar de ex van Sal die eigenlijk ook geen echt antwoord kunnen bieden. Zelfs in dit verhaal krijgt het op de bladzijdes geen ruimte of bestaansrecht.

In tegenstelling denkt Lau wel openlijk over Sal. Nu bijna liefkozend worden hele bladzijdes geweid aan zijn manische, vaak onvoorspelbare gedrag. Lau is haar hele volwassen leven bezig geweest met Halfweg achterlaten, inclusief haar broer. Nu kan ze niet meer doen alsof, ze is een tweeling die een eenling is geworden, nu echt.

“Vanbinnen krimp ik ineen. Word wakker, Sal, smeek ik in stilte. […] Ik zou mijn warme adem in je lege zwarte neusgaten kunnen blazen, je liefdevol over de verstrakte huid van je jukbeenderen moeten aaien.”

Halfweg is een boek dat begint op zaterdag en eindigt op vrijdag. In principe bestaat dit verhaal dus maar uit zeven dagen. Het omvat echter een heel leven. Een indringend, schrijnend portret dat bestaat uit vragen en maar weinig echte antwoorden. Ik bleef als lezer een beetje leeg achter.