Eenvoudig, simpel, klein en zo mooi. Niemand ziet het van Dolf Verroen is zo’n boek dat je in een uurtje leest maar daarna nooit meer loslaat.
Niemand ziet het (2019)
Soms dacht ik: iedereen kan het aan me zien. Die jongen met dat stomme brilletje op zijn neus en die nette kleren aan, die is niet normaal hoor.
1947. Victor weet het al heel lang: hij houdt van jongens. Hij durft er met niemand over te praten. Niet met zijn vader en moeder, niet met meester Maas en helemaal niet met zijn klasgenoten. Totdat een meisje uit zijn klas verliefd op hem wordt…
“Wij zijn gelukkige mensen”
Vader heeft opslag gekregen op zijn werk en daarom kwam hij thuis met taart. De vergelijking met de tweede wereldoorlog wordt snel gemaakt; toen kon de familie niet eens dromen van taart. Aten ze gebakken bloembollen. Maar nu niet meer hoor, alhoewel de oorlog niet ver weg is, nu zijn ze gelukkige mensen.
En Viktor is ook wel gelukkig, maar Viktor heeft ook een geheim. Want zo begint dit boek;
“Natuurlijk wist ik dat ik homo was, maar ik durfde er met niemand over te praten.”
Ik las dit boek in een uurtje, door middel van korte hoofdstukken schept Dolf Verroen in enkele beelden een tijd net na de tweede wereldoorlog.
Van een 13-jarige jongen die weet dat hij homo is, omdat zijn hart steigerde toen hij een mooie lieve jongen zag, ‘zijn blauwe kiel hing halfopen, ik zag zijn blote borst, zijn opengesperde blauwe ogen… Ik wilde van hem dromen.’ Alleen soms is hij bang dat mensen het aan hem kunnen zien.
Want homo zijn in 1947, tja, dat is wel een dingetje.
Normaal, abnormaal
Toch gaat dit boek over zoveel meer dan alleen de geaardheid van dit personage.
Dolf Verroen schrijft misschien zonder beeldspraak of zonder poëtische proza, maar toch voelt het alsof de schrijver zijn hart heeft omgekeerd op de pagina. Het zijn woorden in de meest simpele en pure vorm toebedeeld aan kleine hoofdstukken. Maar waar de hoofdstukken klein blijven, krijgt de lezer toch een volledig beeld van wat er allemaal in het hoofd van deze jonge Viktor omgaat. Want juist doordat het boek zonder poespas is geschreven blijft het heel dicht bij de gevoelens van dit hoofdpersonage.
En we leren wie Viktor nog meer is. Een jongen die heel hard studeert om naar het gymnasium te gaan, want de eerste geleerde worden in de familie; dat lijkt hem wel wat. En vooral zijn ouders worden daar nog gelukkiger van.
Er is een thema in het boek te vinden van “normaal” zijn, doen wat andere jongens ook doen. Meerdere zinnen komen voorbij met kernwoorden; normaal, abnormaal, gewoon. Viktor is geen gewone jongen, dat denkt hij zelf. Toch blijft er een open plek achter in het boek in hoeverre het homo zijn van Viktor hem anders maakt of dat dat niet gewoon het gevoel is van elke dertienjarige of van elk mens, ongeacht de leeftijd. Want we zien ook een klasgenoot, Tinus, die een ‘nieuwe moeder’ krijgt, een stiefmoeder. En we horen ook van oom Piet, die weer bij zijn moeder woont. Iedereen is op zijn manier anders, en toch ziet niemand het.
Dit verhaal speelt zich misschien af in 1947, maar ik denk dat veel jonge lezers in 2020 net zo goed dit boek zullen lezen en zichzelf kunnen herkennen.
Kortom
“Ik ben goed in het kleine. De inhoud van mijn boeken is misschien veranderd, maar mijn zinnen zijn nog steeds hetzelfde: eenvoudig en zonder flauwekul.”
Noemt Dolf Verroen in een recent interview met Pjotr van Lenteren in De Volkskrant.
Klein, eenvoudig en zonder flauwekul past precies bij mijn leeservaring van het bijzondere boek Niemand Ziet Het. Het is een boek wat ik in enkele zit las; korte momentopnames namen mij mee in het doen en laten van de 13-jarige Viktor. En ook wel een beetje in het doen en laten van de jonge Dolf Verroen als je het bovenstaande interview verder leest, waaruit blijkt dat dit boek een autobiografisch tintje bevat.
De illustraties van Charlotte Dematons zijn overigens kleine, subtiele toevoegingen. Net zoals de omslag van het boek, Viktor in een donkerblauwe kamer. Is het gebrek aan toevoegingen misschien juist waar het hier om draait? De woorden die Viktor niet nog niet heeft kunnen zeggen? Ik zou het geheel vooral ingetogen noemen, grote illustraties hadden in dit boek niet gepast, maar dit is precies goed.
Niemand Ziet Het is een boek wat lastig is om over te schrijven, want je wilt de balans in dit boek niet verstoren. Het was voor mij de taak om deze bespreking in dezelfde taal te schrijven als het boek; om het een keer iets kleiner te houden.
Want in dit boek is elke zin simpel, elk woord eenvoudig, elk hoofdstuk zonder flauwekul geschreven. Toch doet dit boek enorm veel; deed het boek mij enorm veel. En dus is er een bijvoeglijk naamwoord wat ik wil toevoegen aan de beschrijving van Dolf Verroen over zijn schrijfwijze en dit boek:
Mooi. Zo ongelooflijk mooi.
Details
Titel: Niemand ziet het
Auteur: Dolf Verroen
Uitgever: Leopold
Datum van verschijnen: oktober 2019
Blz: 112
ISBN: 9789025878238
