RECENSIE 22/10/2020

De achtbaantester, Nancy Olthoff

Soms is het terrein ongemerkt hobbelig en rollen de knikkers toch de andere kant op. De Achtbaantester is een groots boek in een breekbare verpakking.

De Achtbaantester (2020)

Herman van Dusselen, 32 jaar, is ‘een beetje anders’. Althans, dat zeggen de mensen om hem heen. Herman speelt met knikkers, maakt het huis grondig schoon en houdt zich vast aan wat hij kent. Pijnlijke herinneringen aan vroeger duwt hij weg. Dat verandert als hij Jeanette ontmoet in een pretpark. De liefde voor de flamboyante suikerspinnenverkoopster drijft hem uit zijn comfortzone en legt oude wonden bloot. Voor het eerst wordt Herman uitgedaagd de wereld buiten zijn vertrouwde knikkerkamer te ontdekken. Waagt Herman zich aan het leven, of blijft hij zich krampachtig vasthouden aan het verleden?

“Niemand was hetzelfde.“

De Achtbaantester was een boek waar ik zo graag in wilde beginnen dat ik genoegen nam met steeds een stukje. Maar alhoewel de hoofdstukken kort zijn, leent het boek zich daar niet voor. Het leven van Herman verdiende meer van mijn kant. Dus ik begon opnieuw. Helemaal van voor af aan. En toen klikte het.

Herman van Dusselen. Sinds de dood van zijn ouders woont hij nog steeds in hetzelfde huis als zijn jeugd. Herman is volgens zijn enige overlevende familielid, oom Frans, “een beetje anders”. En hoewel “dat beetje” geen naam krijgt in het boek, hoeft dat ook niet. Want volgens Herman is iedereen anders.

“Hij zag alleen maar mensen die anders waren, niemand was hetzelfde”.

Niemand is hetzelfde, nee, dat klopt helemaal. En Herman heeft nog meer van die uitspraken: ik bleef maar zinnen tegenkomen die ik nooit meer wilde loslaten. Herman, die 799 knikkers net zo mooi vindt als 800. Herman die iets te goed is in associëren,‘…van Brinta naar de dood. Via bord, afwas, regels, vader, controle, mama, dood.’ Herman die net zo lief tegen zijn knikkers praat, want andere mensen praten toch ook tegen planten?

Maar Herman staat midden in een pretpark, genaamd Wonderland, ook iets uit het verleden. En daar ziet hij heel zijn leven voorbij scheuren als een achtbaan.

Vasthouden – loslaten

Opvallend is dat er bijna een gevoel is dat Herman gedurende De Achtbaantester op een plek van stagnatie blijft hangen. Via een fragmentarische schrijfstijl leren we Herman kennen en eigenlijk wil je al snel niets liever dan deze man een schop onder zijn knop te geven. Het is jaren na de dood van zijn ouders maar hun regels hebben het huis nooit verlaten. En doordat het boek zo’n luchtige toon behoudt, is het bijna makkelijk om te vergeten welke thema’s Nancy Olthoff in dit boek aansnijdt: trauma, rouwverwerking, angst. Want tijdens het lachen om de onhandigheid van Herman, is er ook een beetje buikpijn aanwezig.

Het associëren van Herman geeft een duidelijk beeld van het complexe proces van rouwverwerking, een proces wat in verschillende vormen en maten komt. En Herman zit daar nog steeds middenin, een man die van knikkers houdt, een man die door zijn omgeving als een beetje anders wordt gezien – een heden wat in stand wordt gehouden door het verleden.

Want soms is het vasthouden aan wat was en wat werd verwacht makkelijker dan een stap vooruit te zetten. Om de perfecte liefde te vinden in een vrouw met een polka-dot-rok omdat dat verwacht wordt; omdat dat misschien op geluk lijkt. En om een baan te hebben in plaats van een geliefde hobby van knikkeren omdat dat is wat mensen willen horen.

Maar soms is het leven gewoon in een achtbaan stappen en even goed door elkaar geschud worden. En loslaten.

Kortom

De Achtbaantester is een debuutroman, soms iets te netjes, maar vooral heel groots. Het potentieel voor deze schrijver is groots.

Want alhoewel het een lastig boek is om over te schrijven, was de leeservaring dit niet. Een onderwerp behapbaar gemaakt voor de lezer, je lacht terwijl trauma zich in een knikkerpotje verbergt. Pas als alles gaat rollen komt het naar boven en is het niet meer te stoppen.

Ik meen dat het boek autobiografische elementen bevat, maar om precies te weten wat realiteit of wat verzonnen is, was voor mij niet nodig. Het boek is op zichzelf al meer dan genoeg om de lezer elk woord te laten geloven.

Het boek geeft een duidelijke lijn aan, een schets van een verleden en een heden wat daar helaas op volgt. En eigenlijk voel je daarom al welk eind zal volgen. Maar je hart wil meer, meer voor Herman, omdat dat ook menselijk is.

Het einde is een hartenbrekertje.

De knikkers rollen door.

“Als er een tijdmachine bestond, zou hij teruggaan om zijn jongere ik te troosten, zijn hand pakken en samen met hem de achtbaan ingaan.”