Gamen of lezen?
‘Een goed boek is dus eigenlijk als een game voor jullie,’ zei een pientere student tijdens een les boekpromotie tegen mij en mijn collega (Hoi Esther!). Nu had deze leerling precies twee leesconsulenten voor zich die naast het lezen ook van gamen houden, dus dat klopte, maar het zette me wel aan het denken.
Waarom worden die twee hobby’s, gamen en lezen, in de leesbevorderingswereld zo vaak tegenover elkaar gezet? ‘Kinderen lezen niet meer omdat ze gamen’, schreeuwen de krantenkoppen. ’Help mijn kind is een gamer, hoe nu verder?’, hoor ik op ouderbijeenkomsten van menig bezorgde ouder. En eerlijk gezegd, ik begrijp het niet helemaal en ik deel die mening eigenlijk ook niet.
Ik laat hier het soort gamen buiten beschouwing waarin kinderen games spelen die voor ver boven hun leeftijd zijn, of tieners die hun kamers niet meer uitkomen door een gameverslaving, overal waar “te” voor staat is niet oké. Maar waarom wordt de andere kant niet belicht? Dat kinderen zowel van games als van boeken kunnen houden?
De aversie tegen games doet mij denken aan de populaire graphic novels. Soms is het fijn als een jonge lezer al maar één boek vindt dat hij graag leest, al is het zo’n stomme Loser. Dat kan een vertrekpunt zijn voor meer leesplezier. Maar te vaak hoor ik een geluid van afkeuring bij de volwassenen in de omgeving. Hoe moet dat voelen voor een jonge lezer? Dat een boek, eindelijk een boek waardoor het lezen iets minder stom is geworden, door de volwassene wordt afgekeurd? En wat gebeurt er als met diezelfde volwassene attitude, gamen wordt afgekeurd en het lezen opgehemeld? Wat gebeurt er dan met de leesmotivatie? Waarom moeten we het ene afkeuren om het andere aan te prijzen?
Is het niet beter om een hand uit te strekken? Te vragen naar de leeservaring, te leren van wat dat ene boek goed deed? En dus ook te leren van die ene hobby om de andere hobby te prikkelen?
Geen ‘of’, maar ‘en’
Ik vertel leerlingen daarom altijd dat ik net zo graag een game speel als ik een boek lees. Ik kan een hele zondagmiddag heerlijk met mijn neus in mijn Nintendo Switch zitten en in de avond mezelf twee uurtjes verliezen in een spannend boek. Die twee sluiten elkaar niet uit.
In tegendeel, ik denk dat ze elkaar versterken. Want mijn smaak in games en mijn smaak in boeken ligt niet ver uit elkaar. Ik ben fan van Zelda, een avontuurlijk spel over de klassieke strijd van de dappere held Link tegen het kwaad – en hou aan de andere kant enorm van fantasy-boeken. Oerbloed en Umbrador, beide geschreven verhalen waarin avontuur en een klassieke queeste klassieke elementen zijn, behoren tot mijn favoriete boeken.
Ik hou ook van zogenaamde cozy games, spellen zonder te veel moeilijkheidsgraad die zich voornamelijk richten op een knusse spelervaring in werelden die zich makkelijk zouden laten vertalen naar een setting van een kinderboek. En ook andersom geldt het; ik ben een fan van verhalen en vond daarom een favoriete game in het bijzondere Spiritfarer, waarin Stella – een veerman voor de doden – geesten naar hun uiteindelijke plek brengt na het vervullen van hun laatste wensen.
Er bestaat meer overlap dan verschil tussen de twee hobby’s als je het mij vraagt. Ik ben daarom blij met een boekenserie over Ninjago en Fortnite, zodat al die leerlingen die eerder zuchtend en steunend mijn verhaal over boeken aanhoorde, opeens opveren in hun stoel omdat ze iets herkennen. Ik raad Gamehelden van Marcel van Driel, een reeks verhalen waarin samenwerken centraal staat en het goede het overwint van het kwaad, het liefst in elke klas aan.
En ik wist vaak genoeg een boek aan te raden doordat jonge lezers zich vrij voelde om te vertellen over een toffe game die zo graag spelen.
Ik ben daarom voor het volgende: laten we stoppen met doen alsof lezen de enige goede hobby is, laat jonge lezers ook lekker gamen. Laten we hobby’s – alle hobby’s – aanmoedigen. Geen ‘of’ maar ‘en’.
Leesweek 15
* Leesweek 14 mist, gelukkig las ik in die week ook geen boeken uit.
Spinning – Tillie Walden
2017, First Second
Bibliotheek exemplaar
Een verhaal over schaatsen, opgroeien, het leven. Ik hou van de stijl van Tillie Walden – On a sun beam is een van mijn favoriete graphic novels – maar dit boek voelde onaf aan. Het verhaal is gebaseerd op Tillie’s eigen jeugd waardoor de rauwe en rommelige (onder)toon op z’n plek is, maar als lezer heb je meer nodig.
Lang leve de keizer – Britt Zwijnenberg
2024, Dutch Venture Publishing
Eigen exemplaar
Over deze toffe YA fantasy schreef ik een blogje!
Wonka – Sibéal Pounder
Vertaald door Anne Douqué
2023, Fontein
Luisterboek via Storytel
Ik vond twinkelingen van Roald Dahls invloed terug in Wonka, maar verder dan in de buurt komt dit nieuwe verhaal niet. Ik mis een scherp randje, een luguber stukje – het typerende wat Dahl altijd zo moeiteloos toevoegde. Toch is hier genoeg te vinden; een feelgood verhaal over onwaarschijnlijke vriendschappen, groot dromen en nooit opgeven, en daar moet je eigenlijk gewoon van genieten zonder er te veel over na te denken.
Zombies op school – Marieke Boeijen
2024, Lannoo
Bibliotheek exemplaar
“Ik moet je iets vertellen waar je misschien van schrikt. Als je dit boek in je slaapkamer leest, kun je maar beter even stoppen. Zoek liever een een veilig plekje tussen je ouders op de bank. En wees niet bang dat je naar bed wordt gestuurd. Ouders sturen lezende kinderen nooit naar bed.”
De combinatie tussen griezelig en grappig blijft goed. Zombies op school is lekker vlot lezend boek, met een beetje spanning, een flink aantal zombies en goede portie humor. Deze gaat zeker mee naar een volgend schoolbezoek.
Tot volgende week!
