Het is lastig om de juiste woorden te vinden voor deze leeservaring, debuutroman Maanscherf is een overdonderende leeservaring
Maanscherf (2020)
Het is nog purper aan de horizon als Alphone ‘Fons’ van Felius een zeilboot huurt in de haven van een slaperig Frans kustplaatjes en koers zet naar Les Sept Îles, een archipel waar veel jan-van-genten leven. Als ex-ornitholoog kan hij de verleiding niet weerstaan om zelfstanding op onderzoek uit te gaan.
Tijdens zijn onstuimige reis weet Fons op onnavolgbare wijze grote gebeurtenissen in zijn leven met elkaar te verbinden. Deze inzichten sterken hem in het geloof dat vogels boodschappers van voorzienigheid zijn – hoezeer dat ook tegen zijn rationele aard indruist. Fons’ expeditie op zee is het beslag van een getroebleerd leven, een zoektocht waarin hij alles op alles moet zetten om niet zijn verstand te verliezen.
Een reis. En nog een beetje meer.
Ik ben het type lezer dat het liefst blind een boek ingaat, zonder de achterflap te lezen, het gevoel spreekt de boventoon. Maar zelfs al had ik de achterflap van Maanscherf gelezen dan had ik alsnog geen idee gehad wat me echt te wachten stond. Want mijn eerste reactie nadat ik dit boek uit las was “overdonderd”, waardoor het me twee dagen kostte voordat ik pas aan deze recensie kon beginnen.
Maar ik loop op de zaken vooruit, laten we beginnen bij het begin.
Maanscherf is een boek wat eigenlijk voor mij nog 2 maanden had moeten wachten, want ik zit midden in een drukke periode van mijn studentleven en ik had niet alle ruimte om te lezen. Niet alle ruimte en tijd die dit boek verdient, want Maanscherf kan je niet even tussendoor lezen. Al vanaf het eerste hoofdstuk is dat een duidelijk feit als we kleine Fons tegenkomen, maar de inhoud niet klein start en meteen een blik geeft over wat er komen gaat. Een jongen en vogels, maar vooral een jongen die opgroeit tot een man en vogels die nooit ver weg zullen zijn.
“Na het avondeten moest ik direct naar bed. Mama kwam naast mijn bed staan. ‘Wat lijk je toch op je vader, krullenbol. Een nieuwsgierigheid gespeend van angst, net als hij. De vogels zullen ook jouw leven bepalen, ik voel het aankomen.’ Toen gaf ze een kus op mijn voorhoofd en deed het licht uit. Sterren kropen langzaam uit hun schulp.”
Ja, Alphonse en vogels. En eigenlijk wil ik niet meer zeggen over dit plot, ik laat jullie achter met alleen bovenstaand citaat. Dit boek moet je zelf ontdekken, want het is een reis. Naar het verleden, naar een identiteit, naar de rol van vaderschap. Het doet een beetje zeer, maar als lezer kan je niet wegkijken.
Het is ook een reis naar meer.
En wat hou ik toch altijd van dat beetje meer.
Zelfverzekerd.
Wat ook al meteen opvalt in dit eerste hoofdstuk is de zelfverzekerdheid waarmee debuterende auteur Laurens van den Broek schrijft. Maanscherf eist de aandacht van de lezer op; de zinnen, de uitleg, de verdieping. Het lijkt alsof de auteur precies wist hoe dit boek er moest komen te zien.
En het is daarom ook een beetje een uitsteker dus een andere debuten die ik hiervoor las. Debuten waar ik genoot van het potentieel wat er nog gaat komen, van de boeken die deze auteurs nog gaan schrijven. Maar bij Maanscherf had ik al het idee dat schrijver heel goed weet wat zijn potentieel is. Ik blijf terugkomen op de term zelfverzekerd, want dat is het woord voor dit boek.
Een beschrijving:
“Het besef daalt in dat ik als klein kind klink dat de volstrekte willekeur van de situatie niet kan accepteren en dan maar begint te janken. Tranen wellen op en vallen uit mijn ogen, ik lik ze van mijn wangen. Zout, zoals alles hier achter een gordijn van schurend zout verborgen wordt.”
Ik sta beide stil bij het waarom van deze zin en hoe mooi het allemaal klinkt. Niets in dit boek wordt aan de willekeur overgelaten, elk woord lijkt met zorg uitgekozen. Elke dubbelzinnige betekenis erachter ook. En opnieuw kom ik terug op waarom dit boek tijd vraagt, want hier race je niet even doorheen. En dit wil je ook niet. De beeldspraak, de metaforen; dit boek vraagt de lezer om goed na te denken. Met elke nieuwe bladzijde komt dit boek sterker uit de verf.
Het boek voelde bijna als een blik terug naar de Nederlandse literatuur van vroeger, waar de rest van de boeken op dit moment schitteren door het korte en beknopte karakter, voelt Maanscherf als een dik boek. Zelfs met de “maar” 270 bladzijdes voelt dit boek zo enorm groot, alsof dit niet alles is. Het meerendeel van het boek speelt zich af op een boot op het water, het water is oneindig; dit boek ook.
Kortom.
Wat valt er nog te zeggen aan het eind van deze bespreking. Dit boek zal niet voor iedereen zijn en zeker niet voor elke tijd. Ik kijk terug op een bijzondere leeservaring, waar fijn of leuk niet het juiste woord is. Want dit boek is niet leuk of fijn; het is intens, het is overdonderend. En zelfs nu weet ik niet of ik eruit heb gehaald wat er allemaal in te vinden is.
Maar als de juiste lezer dit boek vindt… Een boek van grote woorden, lange beschrijvingen en toch intimiteit, dan is het een magische match.
Maanscherf interessant noemen voelt een enorm understatement. Maar ik doe het toch.
Interessant. Mooi. Intrigerend.
“Ik adem diep in en laat de ziltigheid mijn longen vullen. Zonnestralen vleien mijn wangen. De nevel die boven het water hing bij aanvang van mijn reis is goeddeels opgeklaard. Ik heb niets meer, maar hier heb ik alles; voor even voelt het leven als een zegening.”
Details
Titel: Maanscherf
Auteur: Laurens van den Broek
Uitgeverij: Uitgeverij Palmslag
Datum van verschijnen: april 2020
Blz: 274
ISBN: 9789493059498
Dank Uitgeverij Palmslag voor het opsturen van Maanscherf. ?
