Demonen, Marita de Sterck

Monsters, duivels, djinns… De collectie volksverhalen Demonen kijkt naar de engste verhalen van over de hele wereld en vindt zo de mens.

Demomen (2020)

Volksverhalen gaan altijd naar de kern. Kort en krachtig, helder en heftig bespelen ze rauwe emoties en lastige thema’s. Demonen gaat over onze angst voor het kwaad. 57 beklemmende archetypische volksverhalen uit 45 cultuurgroepen voeren ons naar de bronnen van de angst. Ze jagen de daver op het lijf, maar houden ook een spiegel voor, want de akeligste demonen huizen in onszelf. Hoe vreemd de landschappen ook zijn waarin kannibalen, duivels, djinns, kwelgeesten, weerwolven, vampiers, heksen en andere monsters ronddwalen, hoe weerzinwekkend hun daden ook zijn, hoe bizar hun lichamen er ook uitzien, ze zijn tegelijk diepmenselijk.

Demonen in de mens

“Ik was vijf toen mijn vader me vertelde hoe de pekduivels een meisje dat zich te dicht bij de oever van de rivier had gewaagd, meesleurden en opvraten.” 

Begint Marita de Sterck’s nieuwe collectie. Mijn eerste kennismaking met de schrijver, maar zeker niet het eerste werk dat te lezen is. Tientallen boeken wacht deze lezer nog, een bibliografie van tientallen boeken met jeugdromans, prentenboeken en informatieve boeken in de collectie. En ook schreef Marita de Sterck eerder een collectie van volksverhalen, Wreed Schoon, kwam uit in 2016. Een collectie van niet-verkinderlijkte, ongecensureerde sprookjes. Ik kan nu alvast verklappen dat deze collectie ook op mijn verlanglijst terecht is gekomen.

Deze keer zijn volksverhalen opnieuw het onderwerp, maar niet zomaar verhalen. Maar volksverhalen over onze demonen, bloedstollende verhalen over schrikwekkende monsters, duivels en andere kwelgeesten. Allemaal met het doel om jong en oud te behoeden. Maar, zo stelt De Sterck; angst biedt ook boeiende literaire perspectieven, ze voedt de spanningsboog. Want niets zorgt ervoor dat de luisteraar aan je lippen hangt dan een huiveringwekkend verhaal.

En dat is ook zo, deze volksverhalen zijn kort, ieder maar een paar bladzijdes lang. Maar ze zijn innemend. Ze zijn vooral herkenbaar. Want dat belooft de schrijver ons; Hoe weerzinwekkend al die duivels, djinns en vampiers ook zijn. Ze zijn vooral diepmenselijk.

Van mond tot mond

“In een klein dorp in Armenië leefde eens een moeder die drie zonen had, maar geen dochter.”

Wat ik kan enorm kan waarderen aan deze verhalen is hoe sober ze zijn. Dit zijn volksverhalen, geen literaire boeken van de hoogste plank. En dat is ook niet nodig.

Ze beginnen met “Lang geleden leefde er eens…” en eindigen met een conclusie, of dit nu positief of negatief is. Simpel maar met een doel; de waarschuwing doorgeven, het verhaal laten leven. Want dit zijn verhalen die van mond tot mond de generaties overleefden. En dat voel je terug in dit boek, alsof elk verhaal zo bij een hardvuur vertelt zou kunnen worden. Alsof ik deze verhalen nu van een grootouder hoor en ze op mijn beurt zal bewaren voor een volgende generatie.

Het zijn in totaal 57 volksverhalen uit 45 cultuurgroepen. Steeds opnieuw een paar bladzijdes die ons in een kort verhaal een blik geven van een andere cultuur. Zonder veel omschrijving of uitleg, demonen staan hier centraal, de rillingen over je rug zijn het doel. Maar waar de landen van oorsprong misschien ver weg lijken, waan je je toch even in deze cultuur. En opeens is er niet zoveel verschil te vinden met thuis. Het zijn stuk voor stuk verhalen van het leven, van het groter worden. En ook vooral verhalen van waarschuwing; pas goed op, be safe.

Een van mijn favoriete verhalen is De grote kannibaal van het eind van de wereld. Een verhaal uit Canada, over het dorpshoofd Nanwakwe en het ontstaan van een oud ritueel. Als zijn vier zoons op jacht gaan waarschuwt hij hen voor de Grote kannibaal van het eind van de wereld. Ondanks de waarschuwing komen de vier broers het huis van de Grote Kannibaal tegen en sluipen ze naar binnen. Uiteindelijk kan de Grote kannibaal alleen overwonnen worden door de schrikwekkende kannibalendans.

En zo zie je maar, in dit volksverhaal zit nog iets meer verborgen, het ontstaan van het Hamatsaritueel. Een waarschuwing en een traditie, ze staan zo naast elkaar. En ik zou hier nog vele andere verhalen kunnen noemen als highlight, maar ik wil de nieuwe lezer zelf de kans geven om deze collectie zelf te ontdekken. Het is het zo waard.

Kortom

Demomen bevat 57 volksverhalen en ik had er met plezier nog 100 extra gelezen. Ik genoot van het bladeren door de collectie, ik las niet bladzijde voor bladzijde, maar liet mijn oog dwalen over de lijst met mogelijkheden. Bij sommige verhalen kreeg ik echt de rillingen en liet ik snel achter me, anderen las ik twee keer juist omdat de rillingen zo over me heen rolden. 

De treffende illustraties van Jonas Thys zijn hierbij nog een extra cadeautje. Kijk maar eens naar deze cover, simpel maar treffend. In gelijke stijl met de verhalen. Illustraties die net genoeg zijn om fantasie nog even extra te stimuleren.

Ik beken wel, ik las Demonen niet naast een knapperend vuurtje in het donker. Misschien een gemiste ervaring, maar in het licht waren de demonen (heksen, kannibalen en ghouls) al schrikwekkend genoeg.

Details

Titel: Demonen
Auteur: Marita de Sterck
Illustrator: Jonas Thys
Uitgever: Polis
Datum van verschijnen: maart 2020
Blz: 328
ISBN: 9789463105149

Dank New Book Collective voor het opsturen van dit innemende boek!