De Stilte, Sarah Sluimer

Wat De Stilte precies voor een boek is, is maar lastig te zeggen. Een vitaal idee of een toekomstperspectief? Realiteit of fictie?

De Stilte (2020)

Josje Silvius wordt geboren tijdens de eerste maanden van de Stilte, op 4 mei 2020. In haar vroege jaren is ze thuis met haar moeder, die besloten heeft de rest van haar leven in isolatie te blijven. Haar vader ontwerpt in het lege oosten van het land grote gebouwen, waar wonen en werken samenkomen. Op school bepaalt je conditie je toekomst. Een gezond lichaam garandeert maatschappelijk succes. Fysieke kwetsbaarheid kent verregaande consequenties. Josje wil tegen de stroom in beeldend kunstenaar worden en verhuist met haar vriend naar de stad. Daar komt ze haar oude buurjongen Dorian tegen, die aan de rand van de samenleving terecht is gekomen. Door hem weet ze wat haar eerste echte kunstwerk zal zijn. Ze besluit van zijn leven een statement te maken.

‘Mijn naam is Josje.’

Als ik een boek van uitgeverij Pluim oppak kan ik er eigenlijk altijd op vertrouwen om met een vernieuwde blik het boek weer dicht te slaan. Denk bijvoorbeeld aan het bizarre, vooruitstrevende Harpie of een favoriet van vorig jaar Welkom bij de club. Er kunnen maanden voorbijgaan en toch blijven de verhalen spoken in je achterhoofd, je blijft denken.

En dat is ook precies het doel van de nieuwe reeks Vitale ideeën voor de wereld van morgen, waar het boek in deze bespreking, De Stilte van Sarah Sluimer, een onderdeel van is.

Een boek met vitale ideeën voor de toekomst. En dat begint op het moment dat Corona een deel uit begint te maken van ons leven; hoe ons hoofdpersonage Josje geboren werd op 4 mei 2020 en hoe ze werd opgevoed als vegetariër. ‘Mijn ouders waren verstandig genoeg om het me niet direct aan te bieden. Ze wisten dat de vleeseter geen toekomst had.’ Want in dit boek is Corona het begin van verandering. Ja, even werd dit een boek met ideeën voor de toekomst alles waar ik alleen maar van kan dromen. Een wereld waar in 2026 (!) de vleesindustrie verdween, waar de CO2 uitstoot is aangepakt. Als lezer val je in de ene plezierige verbazing na de andere, is dit echt onze toekomst? 

Het is bijna makkelijk om te vergeten dat er nog iets extra is in deze, fictieve-maar-misschien-ook-wel-realistische-wereld, iets wat niet op valt, in naam en karakter, maar toch is dit boek er zelfs naar vernoemd. De Stilte. Want dit boek begint met de volgende regels, een paar regels die voorafgaan aan al dat mooie toekomstbeeld.

‘Mijn naam is Josje. Ik ben tweeëntwintig jaar oud. Ik ga niet naar buiten.’

En dat is niet het enige nachtmerriescenario.

Fictie of realiteit? Realiteit of fictie?

Op de achterkant omschrijft Daan Heerma van Voss dat dit boek lijkt op een nieuw soort genre; sensitief futurisme. Ik sluit me daarbij aan, want ik weet niet hoe ik dit boek anders moet samenvatten. 

De achterflap doet misschien vermoeden dat het een fictief verhaal is, eentje dat kan aansluiten bij de boeken geschreven in de jaren 80, waar mensen droomden van vliegende auto’s als ze dachten aan het jaar 2020. Maar we zitten nu in 2020 en wat De Stilte bizar goed doet is het verweven van ons huidige klimaat met realitische verwachtingen. Kippenvel, als je even niet meer zo goed weet wat fictie en wat realiteit is.

‘Hoe konden we aan jou verklaren,’ zei mij vader dan terwijl hij zijn handen met de palm naar boven op de houten tafel legde, ‘dat we je op een wereld hadden gezet waar de zogenaamde leider van het vrije Westen ons adviseerde bleekmiddel in te spuiten tijdens een pandemie? Een wereld die uit haar voegen barstte van woede om alomtegenwoordig racisme? Een wereld die door de brandende zon en het stuwende water langzaam ten onder ging? Een wereld waar het absurde regel werd?’

Want misschien is er over 6 jaar een vegetarische maatschappij, maar misschien zijn er ook andere veranderingen doorgebracht. Zoals de oude buurjongen Dorian wie Josje tegenkomt. Als ik dit typ is het 17 september en was de hashtag; “geen dor hout” recent een nationale trend op Twitter. Een hashtag die symbool staat voor de (verschrikkelijke enge) gedachte dat het misschien goed is om de zwakkeren in de samenleving als dor hout ‘op te offeren’ aan Corona, zodat de rest door kan. In De Stilte zien we een versie van dit specifieke toekomstbeeld, waar na een economische depressie in 2022 het volgende gebeurde; ‘Er was simpelweg geen geld meer om ouderen, zwakkeren, zieken en armen in leven te houden. Het nieuwe systeem was erop gericht om degenen die zich zo goed mogelijk hadden ontwikkeld te faciliteren.’

En precies daar vinden we Dorian, een jongen wie vanaf een jonge leeftijd een slechte gezondheid had. De jongen werd een volwassen man en kgreeg geen kans om het überhaupt te proberen in deze versie van de samenleving. Afgeschreven. #dorhout

Hier hebben we weer het akelige moment waarbij de lijn van fictie en realiteit niet meer te zien is. Want de sprong naar deze realiteit is je niet zo moeilijk voor te stellen, helemaal niet zo groot.

Kortom

De Stilte is maar 100 bladzijdes lang en als ik de gedachte nog had dat boeken lang moeten zijn om veel te kunnen zeggen, is dit vooroordeel weer even flink doorbroken. Want wat zit er veel in dit boekje; wat deed dit kleine boekje ongelooflijk veel met me.

Zoals wij in onze huidige generatie ons niets kunnen voorstellen van het dagelijkse leven in de oorlog, hoeveel er ook over geschreven is, komt er ook een realiteit waarbij jongeren zich niet meer kunnen voorstellen hoe 2020 eruitzag. Dat het alleen nog maar een historisch verhaal is.

En zij zullen ontdekken of bepaalde ideeën uit dit boekje realiteit zijn geworden, maar ook of andere fictie mochten blijven.

In mijn eerste reactie na het lezen van dit boek noemde ik dat nog woorden gingen zoeken om deze leeservaring te beschrijven; aan de lengte van deze blog te zien vond ik genoeg woorden.

Ik noemde ook dat De Stilte indrukwekkend was, en dat ik een nieuwe favoriet had gevonden. Want dat is ook zo, een angstaanjagende favoriet. En vooral een favoriet om over na te blijven denken.

Details

Titel: De Stilte
Auteur: Sarah Sluimer
Uitgever: Uitgeverij Pluim
Datum van verschijnen: augustus 2020
Blz: 102
ISBN: 9789083080093

Dank het voor het recensie exemplaar Uitgeverij Pluim. 💛