Roelof Smit toont in de De dubbele waarheid een situatie van twee jongens en één enkele nacht. Vragen zijn er zeker, antwoorden niet altijd, zelfs niet in een boek met twee kanten.
De dubbele waarheid (2021)
Ruben: model, knap, succesvol. Milan: intelligent, onzeker, gevoelig. Ze brengen een nacht met elkaar door, maar beleven die allebei anders. Terwijl Ruben zijn weg vervolgt naar internationale roem, stort Milans wereld in. Jaren later gaat Milan de confrontatie met Ruben aan en worden de levens van beide jonge mannen beheerst door advocaten en sociale media.
Wat is er werkelijk gebeurd? Wie is de dader en wie is het slachtoffer? En is de wereld wel zo zwart-wit?
Twee in één
Het is een fascinerende en vooral slimme vormgeving. Het boek heet De Dubbele Waarheid en het boek bestaat letterlijk uit twee kanten. Leg het boek voor je neus, sla het open en de titelpagina verwelkomt je. Maar draai het boek om en het boek begroet je nog eens als een nieuwe lezer. We weten dat de twee kanten hetzelfde verhaal vertellen en maar op één punt verschillen; aan de ene kant wordt het verhaal van Ruben verteld en aan de nadere kant het verhaal van Milan. Draai het boek nog een keer om, en nog een keer. De zet is nu aan de lezer, aan welke kant begin je?
Ik begon zelf aan de kant van Ruben. Om de situatie nog even kort te schetsen, Ruben en Milan ontmoeten elkaar in een bar en besteden een enkele nacht samen. Ruben staat de volgende ochtend op en is eigenlijk al vergeten wat er gebeurd is. Maar Milan staat anders op. Voor hem voelde de avond heel anders, hij riep nee maar Ruben luisterde niet. Hij kan de avond daarom helemaal niet meer vergeten. In korte hoofdstukken leren we de jongens kennen, hun achtergrond, hun dromen en die ene nacht.
Als je deze beschrijving leest, lijkt het allemaal vrij simpel. En tot op een zekere hoogte is dat het ook wel. Want als iemand nee roept en geen antwoord krijgt, dan geloof je deze persoon. Een slachtoffer en een dader, zo simpel is het. Maar naar mijn idee is dat ook niet de vraag waar het in De dubbele waarheid om draait.
Het spel der verwachtingen.
Na zijn debuutroman Kerst in Essen, komt Roelof Smit nu met een actueel #metoo verhaal. In een soepele schrijfstijl introduceert Smit de lezer aan de hoofdpersonen. Milan is vernoemd naar een voetbalclub, maar Ruben niet naar een Griekse God. Milan groeit op zonder moeder en met een vader die emotioneel vooral onbereikbaar is. Ruben heeft beide ouders nog, alhoewel deze relatie ook niet bepaald goed is. Verder in het verhaal komen meer van deze raakvlakken aan het licht, maar wat deze achtergrond de lezer vooral laat weten is dat deze achtergrond eigenlijk niets zegt over een potentiële toekomstige situatie.
Milan stapte op Ruben af, en zelfs Ruben had twijfels tijdens zijn onenightstand. Ruben is zelfs als dader geen macho-mannetje, al is hij een model. We zien scene na scene waarin hij geleefd wordt door zijn omgeving, niet kan voldoen aan zijn vaders verwachtingen en ergens heel kwetsbaar is in zijn werk als model. Maar Ruben heeft een heel leger aan fans op social media, en dat heeft Milan niet. Milan lijkt eigenlijk helemaal niemand echt te hebben. Toch is het de enkele ervaring die volgt die de twee jongens voor het leven zal tekenen. Hun achtergrond is opeens niet meer belangrijk.
Kortom
Ik las en besprak meer #metoo verhalen. Het oorspronkelijk Duitse Het licht is hier feel feller komt meteen naar boven, waarin een vader en een dochter de hoofdrollen spelen. Ook denk ik aan Wat rood was, een verhaal waar de stem van het slachtoffer helder en duidelijk klinkt.
Roelof Smit kiest ervoor om de twee jongens over hun verhaal te laten spreken en toch weerklinkt er nog een stem; de eigen gedachten van de lezer. Want door de objectieve, soepele schrijfstijl spreekt Smit geen oordelen uit en speelt tegelijk toch met de verwachting over wat een dader of een slachtoffer zal zijn. Alles wordt aan de lezer gepresenteerd zonder enkele sturing, het is aan de lezer om zijn beslissing te maken. Willen oordelen is nu eenmaal menselijk, we willen goed van kwaad scheiden. Maar de lezer ontdekt ook, na het lezen van beide kanten is dat een oordeel eigenlijk niet meer zo simpel of altijd zwart/wit is.
Ik vroeg me tijdens het lezen af of een simpel afwisselend perspectief in een meer traditionele vormgeving niet hetzelfde doel had bereikt. Om deze vormgeving achterwege te laten, zodat je je kan focussen op de verhalen van deze twee jongens. Maar ik besefte mij dat juist deze vormgeving de boodschap versterkt die de bladzijdes al aan de lezer onthullen: Je weet nooit waar een verhaal begint, of eindigt, en je weet nooit hoeveel kanten een verhaal heeft. Je kan steeds weer opnieuw beginnen, steeds weer op zoek gaan naar het antwoord, maar het resultaat zal hetzelfde blijven. En dat maakt dit boek realistisch, dat gaf mij kippenvel.
De dubbele waarheid is een briljant boek, vanaf de eerste zin tot het laatste woord. En dat keer twee. Of keer oneindig.
Details
Titel: De dubbele waarheid
Auteur: Roelof Smit
Uitgever: Podium
Datum van verschijnen: maart 2021
Blz: 208
ISBN: 9789463810807
Recensie exemplaar, dank je wel!
Het boek is te koop bij je (online) boekhandel; koop een boek, koop lokaal!
