Jona (2023)
Ik schreef mijn scriptie over de tweede- en derde generatie oorlogsslachtoffers. De tweede en derde generatie zijn de kinderen en de kleinkinderen van mensen die de tweede Wereldoorlog meemaakten. Zelf kregen ze niks mee van de gebeurtenissen, werden ze pas jaren na dato geboren – toch is hun leven getekend door diezelfde oorlog als hun vaders en moeders, opa’s en oma’s.
Zodoende laten deze verhalen zien dat een oorlog, in dit geval de Tweede Wereldoorlog, ook nog jaren later aanwezig is en blijft. En zo is de oorlog ook aanwezig in het verhaal van de jonge tiener Jona; “De geschiedenis van jouw familie is een verhaal van de Tweede Wereldoorlog, Jona, hoe je ook het wendt of keert.”
De deur naar de geschiedenis
Hoe die oorlog precies het leven van Jona, en het leven van zijn familie, beïnvloedt, komt de lezer gaandeweg tijdens het lezen van het boek achter. Centraal in dit verhaal staat namelijk een zoektocht. Het begint als een onschuldig idee voor Jona’s profielwerkstuk; wat als hij zijn beginnend dementerende grootmoeder als onderwerp neemt? Zij heeft het sinds kort over haar grote liefde, Simon, alleen was zij getrouwd met opa Ben. Met voldoende aanknopingspunten begint Jona met twee klasgenoten, de eigengereide Lucas en de flapuit Elin, aan zijn zoektocht. Tijdens hun zoektocht ontluikt een intense vriendschap en wordt de zoektocht op een caleidoscopische wijze door de ogen van het drietal bekeken en wisselen de perspectieven elkaar af.
Vanwege de zoektocht die als rode draad door het boek heenloopt, zit er behoorlijk veel vaart in deze leeservaring. Maar onderhuids sluimert er onzekerheid, onrust over de antwoorden die gevonden (gaan) worden.
Want het moment dat Jona de deur opent en oog in oog komt te staan met een oorlogsgeschiedenis, de identiteit van zijn gesloten stramme vader en het verlies van zijn moeder op jonge leeftijd – lijkt de deur ook weer moeilijk gesloten te kunnen worden. Jona het boek bediscussieert daarom vooral of elk antwoord wel gevonden moet worden en of sommige vragen überhaupt gesteld moeten worden.
“Oude mensen,’ zei zijn oma peinzend, haar stem heel zacht nu, ‘wonen in oude huizen en daar zijn vaak zolders. Omdat die mensen daar al zo lang wonen, zijn die zolders natuurlijk helemaal volgestouwd met van alles en nog wat, de spullen en archieven van een heel leven.’ Haar ogen vielen nu echt bijna dicht. ‘Maar weet je wat nou fijn is van oud zijn, chamoedi? Als je eenmaal zo oud en wiebelig bent als ik, hoef je helemaal nooit meer die zolder op.”
Tussen willen weten en je kop in het zand willen stoppen
Kenmerkend voor een boek van Anna van Praag – ik las eerder het zeer geslaagde Noorderlicht (2021) van haar hand – zijn het haar levensechte personages die bij je als lezer naar binnen sluipen. Je voelt empathie voor Jona met al zijn twijfels en spijt, een (klein)zoon die tussen vragen en antwoorden – willen weten en je kop het liefst in het zand terugstoppen – gevangen zit. Omdat hij de aanstichter was van dit alles, maar ook niet weet of hij het wel anders had willen doen.
Een bijzondere leeservaring, dat is Jona; het verhaal van een zoektocht, van het vinden van antwoorden maar ook van het ontdekken van meer vragen. Over vriendschap, familie en dus ook over de oorlog. Ik heb het erg graag gelezen.
Details
Titel: Jona
Auteur: Anna van Praag
Uitgever: Lemniscaat
Datum van verschijnen: 2023
Blz: 266
ISBN: 9789047715184
Dank de uitgeverij voor het exemplaar.
Het boek is te koop bij je (online) boekhandel. Koop een boek, koop lokaal!
