Weten en vergeten, licht en donker, moeilijk, mooi. Toffee is het verhaal van tegenstellingen, maar vooral van een onwaarschijnlijke vriendschap.
Toffee (2019)
Het leven van Allison lijkt uitzichtloos wanneer ze besluit weg te lopen van haar gewelddadige vader.
Allison zoekt beschutting in een ogenschijnlijk leegstaand huis, dat van de dementerende Marla blijkt te zijn. Marla ziet haar aan voor haar jeugdvriendin Toffee en Allison doet wat ze gewend is: ze past zich aan. Terwijl hun band groeit, wordt het duidelijk dat de twee elkaar harder nodig hebben dan ze beseffen. Allison vraagt zich af: wat is thuis? Wat is familie? En het allerbelangrijkst: wie ben ik écht?
Veel witregels, weinig woorden.
Ik ben waarschijnlijk een van de laatste lezers die dit boek nu pas ontdekt. Maar wat is dit een boek (en schrijver!) om door iedereen ontdekt te worden.
Geschreven in vrije versvorm, schept het eerste hoofdstuk van Toffee al meteen een beeld.
“Ze heet Marla
en voor haar ben ik Toffee,
ook al hebben mijn ouders me Allison genoemd.”
Zussen? Vriendinnen? Verdere familie? Hoe dan ook, dit voelt als een bijzondere relatie. Je weet nog niet waarom, maar het gevoel is er. De rest van het boek probeert deze situatie in te vullen, het meisje met de brandplek op haar gezicht, Marla die haar Toffee noemt. De twee vrouwen, of meisjes, die met elkaar dansen…
Dit is zo’n boek waar ik de inhoud een beetje vaag wil houden, omdat veel woorden en lange zinnen misschien te veel weg zouden nemen van hoe mooi en kwetsbaar Toffee is. De witte bladzijdes overheersen, de open plekken nemen meer ruimte in dan de woorden. Geen enkel hoofdstuk is langer dan 3 pagina’s, soms zelfs maar een enkele zin, waar je binnen een paar minuten doorheen bent. En daardoor blijf je lezen, je valt in dit ritme. En ik ben bang dat ik met mijn woorden-honger, als een zelfverklaarde lang-van-stof blogger, afbraak aan dit boek kan doen. Dus ga ik het proberen iets korter te houden dan normaal. Om eer te doen aan een boek wat zoveel bereikt, zoveel zegt, met toch zo weinig woorden.
Ik kan daar alleen maar van leren. Ik kan dat alleen maar bewonderen.
Eigen literaire uitdaging
Toffee is genomineerd voor Het Beste Boek voor de Jongeren prijs 2020, in de categorie vertaald. In het juryrapport staat het volgende; “Hoewel het boek zware onderwerpen behandelt, blijft het toch licht door mooie scènes zoals het door de woonkamer dansen van Marla en Allison. Het boek is hierdoor en door de versvorm zeker ook geschikt voor minder ervaren lezers.”
En ik ben inderdaad zo benieuwd hoe de doelgroep dit boek zal ervaren. Een boek met deze zwarte omslag, de titel van maar één woord. Toffee ziet eruit als een kleine baksteen, 400 bladzijdes, totdat je het boek openslaat. Want in niets lijkt dit boek op de andere dikke boeken op die befaamde lijst voor tieners. Geen saaie, stoffige literatuur en ik zeg dit met alle liefde voor de saaie, stoffige literatuur, echt. Maar, Toffee speelt met woorden, laat ze dansen over de pagina’s. Het prikkelt de lezer al vanaf de eerste bladzijde.
Vanwege deze schrijfstijl is Toffee geschikt voor de minder ervaren lezers, maar misschien geeft juist deze schrijfstijl een extra literaire uitdaging aan de lezer. Want als lezer moet je tegen de open plekken kunnen. En ze kunnen interpreteren, om inderdaad te beginnen met één versje voor het slapen gaan, maar om dan juist door te pakken en het ritme van het boek te vinden.
Kortom
Toffee is een boek met een zwaar onderwerp, een donkere geschiedenis, een zwarte omslag. Maar op de omslag staat ook een huis, een thuis. Want Toffee is ook een boek over fragmenten van een onwaarschijnlijke vriendschap en het vinden van de plek waar je thuis bent. Onder de donkere omslag verschuilt ook licht.
Maar minder woorden betekent niet minder uitdaging voor de jonge lezer. Deze manier van schrijven maakt een boek van 400 bladzijdes toegankelijker, zeker, vooral deze onderwerpen van mishandeling, dementie en verdriet. Maar dat doet geen afbraak aan de literaire factor, het voegt alleen maar toe.
Voor de ongeveer 10 mensen die dit boek ook nog niet gelezen hebben, doe het maar gewoon.
Details
Titel: Toffee
Auteur: Sarah Crossan
Vertaler: Sabine Mutsaers
Uitgeverij: Kluitman
Datum van verschijnen: juni 2019
Blz: 404
ISBN: 9789020654660
